صنعت منیزیم - منطقه ویژه اقتصادی لامرد

ظرفیت های ایران در مقایسه با سایر کشورهای تولید کننده فلز منیزیم قابل توجه بوده و امکان توسعه این صنعت را در برخی استان های کشور مانند آذربایجان شرقی و غربی، همدان، کرمانشاه، فارس و کرمان ایجاد کرده است.

این در حالی است که منیزیم فلز آینده دنیا نامیده می شود و کشورهای اروپایی این فلز را در لیست مواد خام و فلزات استراتژیک اتحادیه اروپا قرار داده اند.

منیزیم به دلیل سبک بودن و داشتن خواص مکانیکی و مقاومت حرارتی مناسب، جایگزین فلزات متداول مورد استفاده مانند فولاد، چدن و آلومینیوم به شمار می رود. استفاده از این نوع فلز در صنعت خودرو، سبک تر شدن خودروها و کاهش مصرف سوخت را به دنبال داشته است.

در سال های اخیر تقاضای جهانی برای منیزیم به ویژه در صنایع خودروسازی و صنعت تولید آلیاژهای آلومینیومی رشد قابل توجهی داشته است. همچنین گسترش صنایع تولید فولاد و آلومینیوم در کشورهای حاشیه خلیج فارس و استفاده از منیزیم به عنوان عامل گوگردزا در صنایع فولاد افزایش تقاضا برای منیزیم در کشورهای منطقه را به دنبال داشته است. منیزیم افزون بر سبک بودن و استحکام بالا از ظرفیت جذب انرژی بالایی برخوردار است و به آسانی با فرآیندهای شکل دهی داغ و به اشکال مختلف تبدیل می شود. این فلز در صنایع خودرو، آلیاژساز، هوافضا، دفاعی و تاسیسات پتروشیمی و پالایشگاهی کاربرد بسیاری دارد.

مواد اولیه، منابع انرژی، بازار مصرف مطمئن، دسترسی به زیرساخت های حمل و نقل ریلی و ردیایی، وجود نیروی انسانی جوان، ماهر و وجود راهکارهای جلوگیری از آلودگی محیط زیست در راستای توسعه پایدار از جمله مهمترین زیرساخت های مورد نیاز برای تولید منیزیم است. بررسی زیرساختی ایران در این حوزه ها نشان می دهد که کشور ما در هر یک از این موارد برای تولید و بهره برداری از منیزیم ظرفیت مناسب را دارا است.

از این رو، قرار دادن توسعه صنعت تولید منیزیم در اولویت های صنعتی و معدنی کشور و سیاست گذاری در راستای حمایت از این صنعت با در نظرگرفتن چشم انداز تولید ۱۰۰ هزار تن منیزیم در ایران این کشور را به دومین تولیدکننده منیزیم در جهان تبدیل خواهد کرد. این مهم، علاوه بر ایجاد بیش از ۳۰ هزار شغل مستقیم و غیرمستقیم موجب توقف خام فروشی گاز و تبدیل آن به یک محصول با ارزش افزوده بالا، ارز آوری و توسعه صادرات، توسعه صنایع وابسته مانند قطعه سازی، صنایع تولید فروآلیاژها، تولید قطعات پیشرفته برای صنایع دفاعی و هوافضا و همچنین توسعه صنایع تجهیزات پزشکی و غیره خواهد شد.

با توجه به وجود منابع زیاد در اطراف منطقه ویژه اقتصادی لامرد سرمایه گذاری در صنایع مرتبط با منیزم از مزیت خاصی برخوردار است.

در دو دهه اخیر تلاش‌های گسترده‌ای به منظور افزایش استفاده از منیزیم و یافتن راه حل‌های مناسب برای مقابله با محدودیت‌های آن صورت گرفته است. در این راستا تولید و تقاضا آلیاژهای منیزیم نیز در بازارهای بین المللی با رشد قابل توجهی همراه بوده است.

در ایران نیز توجه به تولید و به کارگیری این فلز گسترش یافته است. در تحقیق حاضر تلاش شده است در ابتدا روش‌های تولید منیزیم به طور مختصر معرفی و سپس با بررسی ویژگی های هر روش، مزیت‌های نسبی ایران در تولید منیزیم گردآوری و ارائه شود. علی رغم وجود مزیت‌های مهم از جمله فراوانی مواد اولیه، در دسترس بودن انرژی و نیروی کار ارزان، تولید منیزیم با تهدیدات بالقوه‌ای همراه می‌باشد.

موانع تامین مواد اولیه مناسب و سرمایه در گردش در کشور از جمله مواردی است که در این زمینه قابل ذکر است .

بررسی‌های فنی و اقتصادی نشان می‌دهد که با توجه به مزایای رقابتی ایران برای تولید و استفاده از این فلز، صنعت منیزیم در کشور با توسعه قابل ملاحظه‌ای همراه خواهد بود.

منیزیم به عنوان سبک‌ترین فلز صنعتی با ویژگی‌های منحصر به فرد متالورژیکی، کاربردهای وسیعی در صنایع مختلف یافته‌ است. علی‌رغم وجود محدودیت‌های ذاتی در تولید و استفاده از منیزیم به دلیل این ویژگی‌ها روز به روز به کاربرد این فلز در صنایع مختلف افزوده می‌شود.

یکی دیگر از خصوصیات آلیاژهای منیزیم در مقایسه با آلومینیوم پایداری ابعادی در برابر تغییرات حرارتی می‌باشد. در منیزیم، پارامترهای مختلف خواص حرارتی مانند رسانایی پایین‌تر و گرمای ویژه بالاتر از آلومینیوم می‌باشد. از جمله فرایندهای تحت تأثیر خواص حرارتی ماشین کاری دقیق می‌باشد.

ظرفیت های ایران در مقایسه با سایر کشورهای تولید کننده فلز منیزیم قابل توجه بوده و امکان توسعه این صنعت را در برخی استان های کشور مانند آذربایجان شرقی و غربی، همدان، کرمانشاه، فارس و کرمان ایجاد کرده است. این در حالی است که منیزیم فلز آینده دنیا نامیده می شود و کشورهای اروپایی این فلز را در لیست مواد خام و فلزات استراتژیک اتحادیه اروپا قرار داده اند.

فلز راهبردی منیزیم بدلیل چگالی استحکام بالا، جوش پذیری و ماشین کاری آسان، استفاده گسترده پایین، استحکام بالا، در صنایع خودرو، فولاد، آلومینیوم و هوافضا کاربرد دارد و با هدف تامین نیاز کشور به این فلز راهبردی، طرح تولید منیزیم در دستور کار قرار دارد. بدلیل وجود منابع غنی دولومیت در کشور، امکان ایجاد ارزش افزوده از این منابع خدادادی فراهم است.

این مهم، علاوه بر ایجاد بیش از ۳۰ هزار شغل مستقیم و غیرمستقیم موجب توقف خام فروشی گاز و تبدیل آن به یک محصول با ارزش افزوده بالا، ارز آوری و توسعه صادرات، توسعه صنایع وابسته مانند قطعه سازی، صنایع تولید فروآلیاژها، تولید قطعات پیشرفته برای صنایع دفاعی و هوافضا و همچنین توسعه صنایع تجیهزات پزشکی و غیره خواهد شد. از این رو، قرار دادن توسعه صنعت تولید منیزیم در اولویت های صنعتی و معدنی کشور و سیاست گذاری در راستای حمایت از این صنعت با در نظرگرفتن چشم انداز تولید ۱۰۰ هزار تن منیزیم در ایران این کشور را به دومین تولیدکننده منیزیم در جهان تبدیل خواهد کرد.

نکته دیگری که به اهمیت این صنعت می افزاید، سازگاری این عنصر با محیط زیست است و توسعه صنایع مرتبط با آن کمترین صدمه را به محیط زیست پیرامونی وارد می سازد.

با توجه به وجود منابع زیاد در اطراف منطقه ویژه اقتصادی لامرد سرمایه گذاری در صنایع مرتبط با منیزم از مزیت خاصی برخوردار است و پی گیری های مدیر عامل برای ترغیب سرمایه گذاران به مشارکت در صنایع مرتبط با منیزیم بی وقفه ادامه دارد.